Samoocena tworzy się w oparciu o dwa źródła: wewnętrzne – czyli opinia o sobie ukształtowana na podstawie naszych własnych doświadczeń i źródła zewnętrzne – opinia o nas samych, utworzona na bazie opinii i ocen uzyskanych od innych, przy czym opinia ta jest bardzo wrażliwa na reakcje innych ludzi. A więc krytyka, odrzucenie nie tylko boli, ale może istotnie wpłynąć na obniżenie naszej samooceny.
Obecnie wielu ludzi ma problemy z samooceną, ponieważ ciągle jesteśmy poddawani porównaniom z wyidealizowanymi obrazami w przestrzeni medialnej. Jak wskazują badania, większość dziewcząt nie jest zadowolona ze swojego wyglądu, zazwyczaj chciałby być szczuplejsza, choć wiadomo, że sylwetki idolek ukazujące się w magazynach i w reklamach są poddawane elektronicznej korekcie. Sposób funkcjonowania mediów społecznościowych, gdzie polubienia i subskrypcje są ważnym wyznacznikiem pozycji, również może wpędzać wiele osób w kompleksy. Mechanizmy oddziaływania mediów społecznościowych na młodych ludzi okazują filmy dokumentalne i fabularne np. dyskutowany ostatnio „Dylemat Społeczny” i wcześniejszy od niego serial „Czarne Lustro”, dzięki temu między innymi, świadomość negatywnej roli, jaką ma przenikanie świata realnego z wirtualnym, pomału wzrasta. Nadal jednak trudno zaprzestać porównywania swojego życia i swoich dokonań z wizerunkiem celebrytów przedstawianym w mediach, a to z kolei wzbudza to frustrację i niezadowolenie z samego siebie.
Jak sprawdzić swoją samoocenę?
Najważniejsze jest to, co ty sam myślisz o sobie. Czy twoja samoocena jest według Ciebie wystarczająco wysoka? Czy dobrze czujesz się sam ze sobą? Jeśli chcesz sprawdzić poziom swojej samooceny, możesz skorzystać w wielu kwestionariuszy dostępnych w internecie. Najbardziej znanym, prostym, a jednocześnie trafnym i rzetelnym narzędziem jest skala M. Rosenberga składająca się z 10 pytań np.: „Uważam, że jestem osobą godną uznania, przynajmniej w takim samym stopniu, jak inni ludzie” albo: „Ogólnie jestem z siebie zadowolony”. Zrobienie tego testu zajmie Ci kilka minut, warto sprawdzać od czasu do czasu swoją samoocenę i warto nad nią pracować.
Czym charakteryzują się osoby z zaniżoną samooceną?
Oto kilka przykładów zachowań:
niepewność, potrzeba ciągłego potwierdzania poprawności wykonania zadań przez autorytety, np. szefów, rodziców;
przypisywanie sobie winy za porażki, a dopatrywanie się przyczyn sukcesu w czynnikach zewnętrznych („Miałem szczęście”, „Ale fart”);
generalizowanie pojedynczego niepowodzenia na inne a nawet wszystkie działania i cechy osobowości („Jestem do niczego”, „Jestem beznadziejny i głupi”, „Niczego nie potrafię dobrze zrobić”);
wycofywanie się z działania po pierwszej trudności;
silne reakcje emocjonalne na krytykę;
zaprzeczanie słusznym komplementom („Coś ty, to stary łach, a nie żadna ładna sukienka”);
podejrzliwość wobec ludzi, nieufność wobec ich intencji i niewiara w bezinteresowność;
nadmierna koncentracja na własnych błędach, słabościach, porażkach i wadach;
niedocenianie własnych zalet, umiejętności i talentów;
niekorzystne porównywanie się z innymi („Basia jest ode mnie lepsza, ładniejsza, mądrzejsza”);
przejawianie wysokiej potrzeby akceptacji, pochwał i uznania ze strony innych, tzw. „głód miłości”;
ignorowanie własnych potrzeb;
unikanie ambitnych celów lub stawianie zadań nierealistycznych powyżej swoich możliwości;
wycofywanie się z nowych zadań („To nie dla mnie”, „To na pewno się nie uda”);
nieśmiałość i unikanie wystąpień na forum publicznym;
brak tendencji do samo realizacji, minimalistyczna postawa wobec życia;
tendencja do samotności i zamykania się w sobie, unikanie kontaktów towarzyskich;
brak asertywności.
Jak pracować nad samooceną? 6 sprawdzonych kroków
Czy można podwyższyć swoją samoocenę? Z pewnością tak, jak można zmieniać myślenie o sobie, swoje zachowania i wpływać na własne emocje. I to jest dobra wiadomość. Niestety, nie dzieje się to błyskawicznie i bez wysiłku. I to jest ta gorsza wiadomość. Zapewniam jednak, że praca nad sobą w dłuższej perspektywie bardzo się opłaca. A więc do dzieła!
Krok 1. Zacznij od wypisania wszystkich umiejętności, najdrobniejszych sukcesów, tego, w czym jesteś dobry. Nawet jeśli z początku nic ci nie przychodzi do głowy, to po kilku pierwszych linijkach np. szybko biegam, świetnie robię paznokcie, umiem pocieszyć młodszą siostrę, lista zapełni się szybko.
Krok 2: Przez co najmniej jeden tydzień obserwuj siebie w sytuacjach trudnych, gdy czujesz, że Twoja niska samoocena daje o sobie znać. Zapisuj, jakie myśli pojawiają się w takich momentach np. „nie potrafię nic zrobić dobrze”, „jestem kiepski”. Zapisz, co wtedy czujesz, np. złość na siebie, przygnębienie; co w takich sytuacjach robisz, np. unikasz spotkania, bo przewidujesz, że nie wypadniesz dobrze.
Krok 3: Do samokrytycznej myśli o sobie znajdź argumenty podważające to negatywne przekonanie. Pomoże ci w tym przechowywana pieczołowicie lista Twoich umiejętności. Okaże się, że nie jest prawdą twierdzenie „nie potrafię nic zrobić dobrze”. To ważne, by znajdować prawdziwe argumenty, bo okazuje się, że samo powtarzanie afirmacji typu „jestem wspaniały, wszystko mi się uda”, nie jest skuteczne w podnoszeniu samooceny, a wręcz przeciwnie - jeszcze bardziej ją obniża.
Krok 4: Gdy następnym razem pojawi się samokrytyczna myśl, zastanów się, czy to, co myślisz o sobie, pomaga Ci, dodaje sił czy wręcz przeciwnie, odbiera motywację do działania.
Krok 5: Zaplanuj czynność, działanie, którego nie podejmowałeś ze względu na brak wiary, że Ci się uda i nagradzaj się za każdy najmniejszy sukces. Pamiętaj, by zaczynać od rzeczy drobnych, a większe dziel na etapy.
Krok 6: Otaczaj się ludźmi, którzy będą Cię wspierać, a nie krytykować, ale zawsze pamiętaj, że to Ty jesteś odpowiedzialny za samego siebie, za realizację swoich potrzeb i za podnoszenie swojej samooceny.
Każda zmiana jest trudna, ale jeśli naprawdę jej chcesz, to masz sporą szansę. Kibicuję Ci.
.jpg)
